|
Eleazer Wolff, Jozef Wolff, Miena Wolff-Leman, Schoontje, Abraham en Eli
Halverwege de Woldstraat woonde Eleazer Wolff samen met zijn zoon, schoondochter en kleinkinderen. Eleazer was geboren in 1859 en trouwde in 1899 met Schoontje Denneboom (geboren in 1867). Zij kregen drie kinderen: David (1909), Jozef (1899) en Frederika (1902). Schoontje overleed in 1933.
Frederika en Jozef bleven in Meppel wonen maar David verliet zijn geboorteplaats. Frederika trouwde met de handelaar in lompen en oude metalen, Meijer Kan. Zij woonden eerst op Bloemendal en later in de Molenstraat.
Jozef (Jo genaamd) was van beroep koopman en getrouwd met Miena Leman (geboren in 1908) uit Avereest. Over Miena (Mien) heeft historicus Peter Makaske geschreven:
Mien, van beroep naaister, was één van de zes kinderen van Abraham Leman en Betje Davidson uit Avereest. De familie woonde in een huis aan de – tegenwoordige – Meppelerweg 46. Ze was een zeer bijdehand en vooruitstrevend type met een groot creatief talent. Mien was ‘gediplomeerd costumière’ van beroep en had een ‘Knipatelier’ waar ze niet alleen patronen knipte, maar ook les gaf in maatknippen, schabloneren, batikken en andere verftechnieken. In een advertentie in de Dedemsvaartsche Courant van zaterdag 12 april 1930 biedt ze haar diensten aan. Op koninginnedag (toen nog 31 augustus) vervaardigde ze roosjes van oranje wol, die voor een paar cent per stuk werden gekocht door mensen die ze die dag op hun kleding speldden. De opbrengst van deze verkoop werd door haar afgedragen aan een fonds, dat de belangen van de in Duitsland vervolgde joden behartigde.
In 1933 kwam ze naar Meppel, omdat ze toen trouwde met Jo Wolff.
|
|
|
 |
|
Ondertrouwadvertentie van Jo Wolff en Mien Leman.
|
|
 |
|
Mien Leman had voor haar huwelijk een knipatelier in Dedemsvaart.
|
|
|
In de Dedemsvaartsche Courant staat dat Jo en Mien op 6 juni 1933 in de synagoge in Dedemsvaart in de huwelijk zijn getreden. Het echtpaar kreeg drie kinderen: Schoontje (geboren in 1934), Abraham (1935) en Eli (1938).
Jozef had de manufacturenzaak van zijn vader in de Woldstraat overgenomen. In de loop van 1941 werd de winkel gesloten en werden de goederen uit het pand gehaald. Later volgde de formele liquidatie door Omnia. Op 20 juli 1942 werd Jo naar het werkkamp in Orvelte gebracht. Mien bleef achter met drie kleine kinderen en een oude schoonvader van bijna 83. Mogelijk is Jozef nog wel eens een dagje thuis geweest met verlof, maar zeker is dat hij vanuit Orvelte rond 3 oktober naar Westerbork is vervoerd. Ondertussen was in de nacht van 2 op 3 oktober de familie Wolff door Meppeler politiemannen uit hun huis gehaald. Het moet voor allen toch vreselijk zijn geweest: drie kleine kinderen die er niets van begrepen en die ongetwijfeld in schreeuwen en huilen zijn uitgebarsten, een moeder die alles moest regelen (kleren voor kinderen, haarzelf en opa) en een oude man die waarschijnlijk niet meer zo goed ter been was en het allemaal veel te vlug ging. Nadat de deur achter hen was dichtgeslagen en de sleutel door de politiemannen in bewaring was genomen, stonden ze daar midden in de nacht in Meppel: het was een gure nacht, en alles was verduisterd. Tegen acht uur bevonden zij zich tezamen met veel andere Meppeler joden bij het station. Vandaar, het is al zo vaak gezegd: enkele reis Westerbork.
|
|
|
 |
|
Schoontje Denneboom, de vrouw van Eleazer Wolff, werd begraven op de joodse begraafplaats aan de Steenwijkerstraatweg in Meppel.
|
|
|
In Westerbork zag de familie Jozef weer terug. Hopelijk heeft dat toch nog een klein beetje vreugde in al die ellende gegeven. Treurig hoogtepunt van deze periode was het feit dat Eleazer in Westerbork zijn 83e verjaardag vierde. Erg lang duurde de hereniging niet, want reeds op 23 oktober werd de oude Eleazer met 987 andere mensen op transport gesteld naar Auschwitz. Drie dagen later blies hij daar zijn laatste adem uit. De rest van de familie bleef tot februari in Westerbork en genoot gedurende deze periode ongetwijfeld af en toe van de relatief goede omstandigheden in dit kamp. Maar elke week was er weer die onzekerheid: gaan we weg of blijven we nog even.
Op 1 februari werd het duidelijk: hun trein naar Auschwitz zou op 2 februari rijden. Op 5 februari was het leven afgelopen voor vijf jonge mensen. Jozef en Miena zouden hun kinderen nooit volwassen zien worden en drie kleine kinderen zouden nooit de kans krijgen om iets van hun leven te maken. Zyklon-B, een product van de Duitse chemische industrie, zorgde daarvoor. Ook David en Frederika (de broer en zuster van Jo) en Keetje, Mozes, Betje, Isaac en Meijer (broers en zussen van Mien) overleefden de oorlog niet.
|
