Isaac Stern, Rijntje Stern-de Leeuw en Klara

Isaac Stern werd op 11 juni 1886 in Meppel geboren en was één van de zonen van Samuel Stern die reeds in de negentiende eeuw als dansonderwijzer in Meppel actief was. Hij trouwde met de uit Blokzijl afkomstige Rijntje de Leeuw, die op 5 oktober 1882 was geboren. Het echtpaar kreeg twee kinderen: Samson Mozes (11 mei 1911) en Klara (27 mei 1913). In 1941 woonde Klara nog thuis, maar Samson – gewoonlijk Sam genoemd – had Meppel reeds verlaten. Of Klara toen reeds getrouwd was is onbekend. In 1942 was ze in ieder geval wel getrouwd (met Hijman Cohen), maar woonde nog bij haar ouders in huis.
Isaac had een toneel-/concertzaal in de 1e Hoofdstraat (toen huisnummer 40), die was ontstaan door uitbreiding van zijn winkel. Jammer genoeg was bij de bouw van deze zaal een vergissing gemaakt. De achtergrond van het toneel was namelijk beschilderd met het tafereel van een tapkast, waarop enkele wijnglazen stonden. Vanzelfsprekend paste dit decor niet bij elk stuk. Later is deze 'fout' hersteld. Behalve als toneel- en danszaal werd deze ruimte ook regelmatig voor politieke bijeenkomsten gebruikt en vele prominente politici van vroeger hebben daar hun spreekbeurten gehouden.

	Rechts op deze foto van de 1e Hoofdstraat de ingangspoort van de danszaal, waar tot 1941 Isaac Stern vele Meppelers liet en leerde dansen.

Vóór de danszaal aan de straatkant was een winkel in porselein en aardewerk, die werd gedreven door de echtgenote van Isaac, Rijntje. Ook had men nog een magazijn aan de Weteringstraat, waar de vele artikelen die ze op de markt verhandelden werden opgeslagen. Isaac Stern was namelijk niet alleen dansleraar, maar hij stond ook op de markt.

	Isaac Stern was naast dansleraar ook marktkoopman.

Hij was een druk mannetje, dat het bal en de danslessen op luidruchtige manier leidde. Het bal begon meestal met een polonaise, waarbij Isaac niet rustte vóór iedereen meedeed. Deze openingsdans, meestal met de voorzitter van de betreffende vereniging aan het hoofd, bracht de stemming er direct goed in. Er was meest ‘levende’ muziek, gespeeld door het uit Meppel afkomstige duo Engels en Ter Wal. Als het feest op het hoogtepunt was, klom Isaac op een stoel en riep met luider stem: ‘Stern heeft de stemming er weer goed in, hè?’ Het was vaak zo druk op de dansvloer dat er ‘balroosjes’ werden verkocht à raison van een kwartje. Dit kaartje, met een zogenaamde clip, moest door de heren in het knoopsgat worden gedragen. Je had, al naar gelang de drukte, twee of drie kleuren, bijvoorbeeld rood, blauw en groen. Vóór elke dans riep Stern dan ‘Partie rood’, enzovoort. Een aan het eind van de avond, na de obligate polonaise, riep hij altijd: ‘Petit encortje’, hetgeen zoveel betekende dat er nog een toegift kwam.
Isaac was een virtuoos in het bespelen van de fluit en hij begeleidde zijn lessen dan ook op uitstekende wijze met een gewone blikken blokfluit van een dubbeltje. Toen zijn zoon Sam wat ouder werd, begeleidde die zijn vader vaak op de piano. Sam (die zichzelf Max noemde) was, evenals zijn zuster, zeer muzikaal en ging ook vaak met zijn oom, de violist Sam de Leeuw, zogenaamde opluisteringsmuziek maken. Niet alleen zoon Sam hielp in de zaak, ook dochter Klara. Zij assisteerde haar vader om de Meppeler jeugd de beginselen van de danskunst bij te brengen.
Volgens een anekdote werd tijdens de lessen aan het ene been van de dansers een bosje hooi en aan het andere stro gebonden. Stern riep dan: ‘Heuibien, strobien.’ Hij deed dat omdat dit voor de dansers duidelijker was dan: ‘Linkerbeen, rechterbeen.’ Ook de feesten van de buurtvereniging van de 1e Hoofdstraat werden in zaal Stern gehouden. Hoogtepunt was daar ongetwijfeld de polonaise, waarbij Max Vilé met zijn viool in de hand voor de feestende menigte uit liep.

	De danszaal van Isaac Stern in de 1e Hoofdstraat.

Dat een joodse danszaal tijdens de Duitse bezetting geen florissante aangelegenheid was, moge duidelijk zijn. Dat begreep Isaac Stern ook zeer goed, zeker toen begin 1941 Verordening 48/41 het mogelijk maakte dat joodse bedrijven in niet-joodse handen overgingen of geliquideerd werden. Isaac zag geen mogelijkheden meer en toog op 1 mei 1941 naar de Kamer van Koophandel aan de Wheem. Daar maakte hij melding van het feit dat zijn ‘Lunchroom en Concertzaal’ was opgeheven. De danszaal van Stern was een van de allereerste zaken in Meppel die hun deuren sloten. Het moet een zware gang voor hem zijn geweest; een man die vanaf zijn geboorte met het dansen vergroeid was. Natuurlijk was hiermee het leed voor de familie Stern nog niet geleden. Omnia besloot de zaak op 18 september 1943 formeel te liquideren.

	In de MSC-revue ‘Alles komt wel voor mekaar’ die in 1935 speelde, traden Jacob Frank (staand 3e van links), Klara Stern (zittend 2e van rechts) en Bennie Levie (zittend op de voorgrond) op.

Het pand aan de Hoofdstraat verkocht Stern aan de firma Ter Braake. Het geld investeerde hij in een nieuw te bouwen dubbel woonhuis aan de Oranjelaan. Die panden werden ontworpen en gebouwd door de bouwkundige D. Datema en kostten hem ongeveer
f 12.000,- De bouwvergunning hiervoor werd in januari 1941 aangevraagd en op 1 april datzelfde jaar verleend.

	Foto van de huizen die in opdracht van Isaac Stern aan de Oranjelaan zijn gebouwd en die bewaard wordt bij de bouwvergunning van die woningen.

Spoedig daarna werd met de bouw begonnen. De familie Stern heeft aan dit nieuw verworven bezit echter weinig plezier meer kunnen beleven. 31 Juli 1942 zou de laatste dag worden dat Isaac in Meppel verbleef. Toen werd hij weggevoerd naar het werkkamp in Orvelte, waarna hij op 3 oktober naar Westerbork werd vervoerd. Daar zag hij zijn vrouw en dochter Klara terug, maar niet voor lang: Isaac, Klara en Reintje werden op 23 oktober van Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd, alwaar ze precies drie dagen later werden vergast. Op dat moment was de zoon van Isaac en Reintje, Samson, reeds overleden: hij stierf op 1 september 1942 in Mauthausen.

Steenwijkerstraatweg 61.